تنوع ژنتیکی در گونه های گیاه دارویی بومادران از طریق مارکر های پروتئینی و آنزیمی

اهمیت گیاهان دارویی در جوامع انسانی بر کسی پوشیده نیست، این گیاهان با تاریخ زندگی انسان پیوندی تنگاتنگ داشته و منبع مهمی از دارو های نجات بخش زندگی اغلب مردم دنیا محسوب می شوند. یکی از گام های اولیه جهت اصلاح و گزینش گیاهان، آگاهی از میزان تنوع ژنتیکی در بین جمعیت ها و گونه های موجود می باشد. در این تحقیق 15 جمعیت متعلق به چهار گونه بومادرانachillea spp. جمع آوری شده از مناطق مختلف آذربایجان شرقی از لحاظ تنوع ژنتیکی برخی سیستم های آنزیمی در مرحله گیاهچه ای به روش الکتروفورز در ژل آکریل آمید افقی 7 درصد و پروتئین های ذخیره ای بذور با روش sds-page مورد مطالعه قرار گرفتند. از بین سیستم های آنزیمی، پراکسیداز (pox)، گلوتامات اوگسالواستات ترانس آمیناز (got)، استراز(est)، کاتالاز(cat) ، اسید فسفاتاز(acp) و ریبولوز بیس فسفات کربوکسیلاز (rubisco)، برای دو آنزیم پراکسیداز و got نوارهای چند شکل قابل تفسیر در گونه ها و جمعیت ها به دست آمد. از این چند شکلی در بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت ها و گونه های فوق استفاده شد. برای پروتئین های ذخیره ای، 18 نوار پروتئینی مشاهده شد که چهارتا از آن ها مونومورف و بقیه پلی مورف یا چند شکل بودند. برای آنزیم پراکسیداز، از 13 نوار فقط یک ایزوزیم (11pox) مونومورف و بقیه پلی مورف بودند. برای آنزیم got تمامی ایزوزیم ها برای چهار گونه چند شکلی نشان دادند. کارآیی دو سیستم آنزیمی و روش sds-page در ارائه میزان تنوع موجود بین جمعیت ها و گونه ها متفاوت بود. ایزوزیم های پراکسیداز توانست درصد چند شکلی بالایی حتی در جمعیت های داخل گونه ها نشان دهد ولی ایزوزیم های got در تفکیک بین گونه ها کارآمدتر بود. به طوری که تجزیه کلاستر براساس فقط آنزیم gotچهار گونه را به خوبی از هم تفکیک کرد. محاسبه شاخص های تنوع ژنتیکی شامل تعداد آلل های موثر، تنوع ژنتیکی نی و شاخص شانون برای ایزوزیم های پراکسیداز نشان داد که جمعیت های متعلق به گونهa.filipendula بیشترین تنوع ژنتیکی را دارند. به طوری که 782a.fi با تنوع ژنتیکی نی 0/245±0/24 و شاخص شانون 0/341±0/341، بیشترین تنوع را در بین 15 جمعیت به خود اختصاص داد. همین نتیجه از طریق پروتئین های ذخیره ای نیز تائید شد. به طوری که تنوع ژنتیکی نی و شاخص شانون در گونه a.filipendula به ترتیب 0/228±0/243 و0/324±0/348، بالاترین مقدار را در بین گونه ها داشت. برای ایزوزیمgot بیشترین مقدار شاخص های تنوع در گونه a.tenuifolia به دست آمد. محاسبه فاصله ژنتیکی نی و تجزیه خوشه ای بر پایه upgma با این نتایج مطابقت داشت. این نتایج بیانگر این است که سیستم های آنزیمی پراکسیداز، got و در مرحله بعد الکتروفورز پروتئین های ذخیره ای بذور به خوبی قادرند جمعیت ها و گونه های بومادران را از هم تفکیک نمایند. می توان از این فناوری های زیستی جهت شناسایی و گزینش این گیاه دارویی و احیاناً سایر گیاهان دارویی استفاده نمود.